Benelux, schengen
40 jaar Schengen – De Benelux als bakermat en motor van Europese samenwerking
14 jun. 2025
Vandaag viert Europa de 40e verjaardag van de ondertekening van het Schengenakkoord. Dit is een historische mijlpaal. Daarbij staat het symbool voor het vrije verkeer van personen binnen de Europese Unie. Wat begon op de oevers van de Moezel, in het Luxemburgse dorpje Schengen op 14 juni 1985, is uitgegroeid tot een van de meest tastbare verwezenlijkingen van de Europese integratie. Benelux – België, Nederland en Luxemburg – speelde een cruciale rol in dit proces en blijft tot op de dag van vandaag diezelfde geest van grensoverschrijdende samenwerking uitdragen.
De Benelux als proeftuin voor Schengen
Met haar eerste verdragen en intensieve samenwerking op economisch gebied, fungeerde de Benelux als model voor wat later het Schengenakkoord zou worden. Al in 1958 zetten de drie landen stappen richting integratie. Bovendien werd dit versterkt door het Benelux-akkoord over het vrije verkeer van personen uit 1960. Daardoor werd een geleidelijke opening van de grenzen in de regio mogelijk, wat het vrije verkeer van personen, goederen, kapitaal en diensten bevorderde. Deze vroege ervaring was gebaseerd op wederzijds vertrouwen. Zo kreeg de Benelux het gezag en de legitimiteit om het Schengeninitiatief mee op gang te brengen.
Het is dan ook geen verrassing dat het oorspronkelijke Schengenakkoord op 14 juni 1985 werd ondertekend aan boord van een schip op de Moezel. De Benelux-landen tekenden samen met Frankrijk en Duitsland. De symbolische kracht van deze locatie onderstreepte de Europese ambitie om fysieke grenzen te overstijgen. Het moest menselijke uitwisseling makkelijker maken. Dit akkoord legde de basis voor het latere afschaffen van de grenscontroles binnen de Europese binnengrenzen. Dit werd in 1995 werkelijkheid.
De Benelux vandaag: facilitator van pragmatische samenwerking
Veertig jaar later weerspiegelt de Benelux-samenwerking de fundamentele waarden van het Schengenakkoord. De drie landen zetten hun samenwerking voort in een praktische en constructieve geest. Ze ontwikkelen projecten op het gebied van veiligheid, economie en duurzaamheid. In een voortdurend veranderende context blijft deze regionale samenwerking een bron van inspiratie voor het Europese beleid. Zij toont de meerwaarde van concrete initiatieven die zijn aangepast aan lokale realiteiten.
Een toekomstgerichte Benelux-samenwerking
Wat veertig jaar geleden begon als een pragmatisch project tussen vijf landen, leeft voort in een veel groter Europees gebied. Maar de geest die in Schengen werd geboren – gebaseerd op vertrouwen, dialoog en het zoeken naar gedeelde oplossingen – leeft voort in de Benelux-samenwerking. Deze regio toont aan dat Europese integratie geen vaststaand gegeven is. Het is een voortdurend proces, gestuurd door de behoeften van de burgers. De toekomst van Schengen kan niet los worden gezien van de pioniersgeest die de Benelux al meer dan tachtig jaar belichaamt.
© SIP / Claude Piscitelli
